Doğum öncesi normalde karın içinde yer alan testisler normal iniş yolunu takip eder ve doğumdan hemen önce skrotal torbanın içerisine yerleşirler. Bu iniş sırasında testisler geçiş kanalında takılırsa inmemiş testis, başka bir alanda (kasık, femoral) yerleşir ise ektopik testis denilen bir durum oluşmaktadır.
Bu durum sıklıkla düşük doğum ağırlıklı bebeklerde ve prematürelerde daha sık görülmektedir. Bu çocukların yaklaşık yarısında, testis veya sperm kanallarına ait gelişimsel bir patoloji de söz konusudur. Testisler torbada yerleşmez, kasık kanalında veya karın içerisinde kalmış ise gelecekte çocuğun sperm hücrelerinin gelişiminde sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu çocukların vücut kas gelişimi, sakal-bıyık çıkması gibi erkek karakteristik yapıları normal olarak gelişirken, çocuk sahibi olmaları zorlaşmaktadır. Tek testisi torbada olmayanlarda babalık oranı azalırken, özellikle her iki testisi torbaya inmeyen çocukların baba olma şansları yaklaşık 1/3 oranında azalmaktadır. Bu durum testiste sperm üretimini sağlayan germ hücrelerinde 6 aylıktan itibaren başlayan ve giderk artan bozulma neden olmaktadır. Öte yandan, testislerin skrotal torbada bulunmaması erişkin dönemde bu kişilerde testis kanseri gelişimini 2-8 kat artırmaktadır. İnmemiş testislerin yaklaşık % 80’i uzman hekim tarafından muayenede saptanabilir. Muayenede saptanamayan testislerin ileri tetkik ile bulunması doğru bir tedavi öncesi gereklidir.
Retraktil (Utangaç) testis
Bir ya da 2 testisin skrotal torba içerisinde saptanamadığı, ancak zaman zaman testislerin torba içine indiği durumlarda utangaç testis tanımı kullanılmaktadır. Burada testislerin soğuk vb. nedenlerle yukarı kasık kanalına girip kaybolduğu izlenmektedir. Bu durum tıbbi açıdan endişe verici değildir. Aileler bilgilendirilmelidir. Çocuk büyüdükçe testislerin yukarı çıkması kaybolmaktadır. Nadiren hormon tedavisi ile testislerin torbada kalması sağlanabilir. Sonuç olarak retraktil testis takip edilmelidir, kozmetik nedenler söz konusu olmadıkça ameliyat endikasyonu yoktur.
İnmemiş testisin tanı ve tedavisi
Doğum hekimi tarafından fark edilebilir ya da aile doğumdan itibaren çocuklarının yumurtalarının yerinde olmadığını fark edebilir. Tanı için sıcak bir ortamda detaylı bir muayene ile torbada yer almayan testisin nerede olduğu karın ve kasık muayenesi ile saptanmaya çalışılır. Muayenede %20 oranında saptanamayan testislerin değerlendirilmesi için batın/pelvik ultrosonografi, MR gibi ek tetkikler gerekebilir. Muayenede ele gelmeyen testisin karın içindeki yerleşimini ya da doğuştan bulunmayışını laparoskopi ile kesin olarak belirlemek mümkündür.
Hormonal tedavi: Güncel olarak inmemiş testisin tedavisi tercihan 6. aydan itibaren cerrahi olarak torbaya indirilmesidir. Ancak her iki testis inmemiş ise kişinin çocuk sahibi olma potansiyelini artırmak için HCG veya GNRH tedavisi verilebilir. İnmemiş testiste hormonal tedavilerin başarısı düşükken, utangaç (retraktil) testisde %60’dan fazla başarı ile kullanım sahası bulmaktadır.
Cerrahi tedavi: Cerrahi tedavi inmemiş testis için altın standart tedavidir. 6. Aydan itibaren bu tedaviyi uygulamak, gelecekte kişinin karşılaşabileceği olası bir kısırlık sorununa karşı korumuş olacaktır. İleri yaşlarda yapılacak ameliyatlarda, testis gelişmemiş ve artan kanser riski olacağından karşı testisin alınması gerekebilir. Yeni doğanın muayenesinde testislerin yokluğunun saptanması, ebeveynlerin çocuklarının torbasının boş olduğunu fark etmeleri önemlidir. Böyle bir durum karşısında Çocuk Üroloji uzmanlarına başvurmalı ve erken dönemde optimal tedavi sağlanmalıdır.
